Yeni yapılmış idrarda çok miktarda üre olmasına karşın amonyak yoktur. Üre en hassas derilerde bile tahrişe neden olmaz. Fakat idrar bebeğin altında biraz beklerse bazı bakteriler üre maddesini amonyağa çevirir ardından amonyak cildi tahriş eder.
PŞİK NASIL OLUŞUYOR ?
Derinin yüzeyindeki ince, koruyucu yağ tabakası, nem ve atıklar (idrar-gaita gibi) geçer ve cilt tahriş olur. Eski zamanlarda bebeklerin altına, atıkları emebilecek ve deriyi kuru olmasını sağlayacak yaprak, toprak ve daha sonraları bezler koymuşlar.
Pişiğe, adı Candidaalbicans olan mantar neden olur. Bu mantar dışkı ve idrarın kimyasını çok sever. Zemininılık ve nemli olması da mantarın üremesini sağlayan bir ortamdır.
Pişik sıklıkla alt bezinin bebeğin cildine değdiği noktada hafif kabartılı bir kızarıklık biçiminde başlar. İlerlediği zaman kızartılı küçük şişlikler, içi su dolu kabarcıklar ve buna benzeyen bebekte ağrı oluşturan deri değişiklikleri ortaya çıkabilir.Şayet pişikte iltihaplanma olursa bu cilt döküntüleri parlak kırmızı bir renge dönüşebilir ve genişleyebilir. Küçük kırmızı döküntüler bezin temas alanının dışına yayılabilir.
En sık 9 -12 ay arası bebeklerde görülür. Anüs çevresinde başlar, kasık kıvrımları, penis altı, testis torbası ve derisi, kızlarda büyük dudakların üzerinde kızarıklıkla yapar.
Bebek pişiklialanda; batma, yanma, kaşınma hisseder. Bu da sık sık ağlama ve huzursuzlanmaya yol açar.
BEBEKLERDE PİŞİK OLUŞMASININ SEBEBLERİ NEDİR ?
1- Bezin temizliğinde kullanılan deterjanlar ve diğer temizlik maddeleri, ıslak mendil kullanımıdır. Bunlar bebeğin cildini tahriş eder.
2- Kötü hijyen
3- İshal dönemlerinde sık sık dışkıya çıkması pişik oluşumunu kolaylaştırır. Benzer şekilde idrar yolu iltihaplarında da sık idrar çıkışı ve idrarın değişen niteliği pişik oluşumunu arttırır.
4- Bezinin yeterince sık değiştirilmemesi. Bezler bebeğinizin cildi için ıslak ve sıcak bir ortam oluşturur. Derinin tahriş olmasının diğer bir nedeni de sürtünmedir. Islak ve sıcak bir ortamda, cilt sürtünmeden daha da fazla etkilenir.
5- Mantar enfeksiyonları;Tahriş olmuş ciltte nem ve artan ısının etkisi ile bazı mikroplar üreyebilir. Bu nedenle pişikli bölge "enfekte" olur ve genellikle mantar enfeksiyonu gelişmektedir.
6- Emzirme dönemi bitmesi, anne sütünden mamaya veya ek besinlere geçilmesi de pişiğe neden olur.
7- Diş çıkartma, antibiyotik tedavisi kullanılması, egzama, bebek için pişiği geliştirici ortamlardır.
8- Anne sütünden geçen bazı gıdalar (örneğin domates gibi) pişiği artırabilir.
9-Çinko eksikliği ve bazı kalıtımsal sistemik hastalıklar da pişiğe neden olabilir.
Pişiklerin çoğunda aşağıdaki yöntemlerden fayda görülebilir.
- Sık sık bezi değiştirmek
En önemlisi bölgeyi temiz ve kuru tutmaktır. Bebeğiniz bez bölgesinde kızarıklık varsa, her saat bezi kontrol edin ve gerektiğinde değiştirin. Gece boyunca en az bir kez kontrol edin.
- Nazik temizleme
Sabunla yoğun yıkama bebeğin derisinin doğal koruyucu bariyerini bozabilir. Bez bölgesini yavaşça ama tamamen temizleyene kadar cilt kıvrımlarını da içerecek şekilde yıkayın. Çocuğunuzun bez bölgesinde kızarıklık varsa kesinlikle ıslak mendil kullanmayın ciltte yanma ve tahrişi arttırabilir. Her bez değişikliğinde bebeğinizi birkaç dakika bir ılık sulu küvetin içinde oturabilirsiniz. Bu temizlemeye yardımcı olur ve aynı zamanda rahatlatıcı olabilir. Çok yapışkan dışkı yoksa herhangi bir sabun kullanmayın; nazikçe yıkayın ve iyice durulayın. Bebek yağı ile ıslatılmış pamukla da bakım yapılabilir.
- İyice kurulayın veya bir süre bezi açık bırakın
Bebeğinizin cildini kurumaya bırakın, veya yumuşak bir bez veya kağıt havlu ile nazikçe kurulayın.. Cildin olabildiği kadar hava ile temasına müsaade edin. Bezi gevşek bağlayın ve hava geçirmeyen ürünler giydirmeyin.
Deri koruma
Vazelin, deri üzerinde iyi bir koruyucu tabaka sağlar ve kolaylıkla temizlenir. Bazı bu amaçla kullanılabilecek diğer merhemler de olabilir. Bebeğiniz için hangisi daha iyi gelirse veya doktorunuzun önerisine göre tercih yapabilirsiniz.
*Pişik sorununu gidermek için kullanılan bebek pudraları vücuttaki suyu çekeceğinden dolayı ciltteki nemi de hapseder ve pişiği arttırır
Uzm. Dr. Gökmen Alpaslan TAŞKIN
